Ενας αντιεθνικιστικός μύθος

Του Νάσου Βαγενά

Η άποψη ότι το ποδόσφαιρο ενισχύει τον εθνικισμό, στον βαθμό που δηλώνει ότι τον ενισχύει εξ ορισμού- με αυτή την έννοια κυκλοφορεί στις μέρες μας- είναι μύθος· ιδεολόγημα που διατυπώνεται από ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα από ποδόσφαιρο, ενώ ταυτόχρονα η γνώση τους της έννοιας του εθνικισμού είναι προβληματική. Αναφέρομαι βέβαια στους κήρυκες και στους θιασώτες της πολιτικής ορθότητας, γιατί αυτοί είναι οι κατασκευαστές και καλλιεργητές τού εν λόγω μύθου. Είναι, μεταξύ άλλων, και η πεποίθησή τους ότι το ποδόσφαιρο ενισχύει τον εθνικισμό εκείνο που δείχνει ότι γνωρίζουν πλημμελώς την έννοια του εθνικισμού.

Τα ιδεολογήματα παράγονται και από την ταύτιση ενός πράγματος με τη χρήση του. Μύθους δεν παράγει μόνο ο εθνικισμός, αλλά και ο αντιεθνικισμός.

Το νέο παγιδευτικό δίπολο: εθνικισμός – αποεθνοποίηση

Το νέο παγιδευτικό δίπολο: εθνικισμός – αποεθνοποίηση

 του Λαοκράτη Βάσση

A. Από τα μέσα περίπου της Μεταπολίτευσης η κρίσιμη αντίθεση εθνικισμός – αντιεθνικισμός επικαλύπτεται όλο και περισσότερο από το παγιδευτικό δίπολο: εθνικισμός υπό τον μανδύα του πατριωτισμού – αποεθνοποίηση υπό τον μανδύα του αντιεθνικισμού.

     Από το ένα άκρο οι εθνικιστές ιδιοποιούνται δίκην ιερατείου εθνικής ορθότητας τις εθνικές αξίες, την ιστορία και την παράδοσή μας, και από το άλλο οι αποεθνοποιητές ιδιοποιούνται δίκην ιερατείου αντιεθνικιστικής ορθότητας τις δημοκρατικές, τις προοδευτικές και τις αριστερές αξίες μας.

     Ομοιοτρόπως φερόμενοι, οι πρώτοι ενοχοποιούν ό,τι αποκλίνει από την εθνική τους ορθότητα ως ύποπτο εθνικής μειοδοσίας και οι δεύτεροι ενοχοποιούν ό,τι το ελληνικό ως ύποπτο εθνικισμού, επιδιδόμενοι σε λαθροχειρικές επικαλύψεις του μεγάλου πολιτικού, ιδεολογικού και πολιτιστικού κενού του τόπου μας.

B. Προσπερνώντας το ιστορικό της διαμόρφωσης αυτού του νέου δίπολου, απλώς θα σημειώσω πως με την πτώση της χούντας και την ήττα της φαιάς ιδεολογίας της μετεμφυλιακής «εθνικοφροσύνης», καθόλου άσχετης με τα απολιθωματικά στερεότυπα της πάντοτε προβληματικής εθνικής ιδεολογίας μας, άρχισε, έστω και με συντηρητικά βήματα, η κριτική υπέρβαση της παρελθοντοκεντρικής μας νοσηρότητας σε μια κατεύθυνση δημοκρατικού εκσυγχρονισμού της Πολιτείας μας και της Παιδείας μας.

     Για τις δημοκρατικές μας δυνάμεις, η κριτική αναδιατύπωση της εθνικής ιδεολογίας μας, ιδιαίτερα των πολιτιστικών της οριζουσών, ήταν διαρκές ζητούμενο από την προδικτατορική ακόμη περίοδο, όπως φαίνεται και στη μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 (Παπανδρέου – Ακρίτας – Παπανούτσος).

     Ειδικότερα για την Αριστερά, με την παράδοση του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» και του ΕΑΜικού πατριωτισμού (βαθύτατα πολιτιστικού, διεθνιστικού, δημοκρατικού και ουμανιστικού), η κατάκτηση μιας σύγχρονης εθνικής στρατηγικής, απαλλαγμένης από τις παρενέργειες των εθνικιστικών, εθνοκεντρικών και ελληνοκεντρικών στερεοτύπων, ήταν και είναι πάντοτε συνυφασμένη με τον κεντρικό πυρήνα της ιδεολογίας της. Και είναι μόνο μια ακραία εκσυγχρονιστική της εκδοχή που με πρόσχημα την κριτική αποδόμηση αυτών των στερεοτύπων έχει αναγάγει σε άθλημά της τον αποδομητικό λόγο, ενοχοποιώντας ακόμα και την αναφορά σε θέματα όπως η εθνική ταυτότητα, ο πατριωτισμός, η ιστορική μας συνέχεια και πολύ περισσότερο η ελληνικότητα.