(ΑΠΟ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η (ΜΟΝΟ) ΑΠΟΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ ;

(ΑΠΟ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η (ΜΟΝΟ) ΑΠΟΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ ;

του Τακη Νικολοπουλου

 

 

Όλη η πολιτική μας αναπαράσταση, από την άκρα Δεξιά έως την άκρα Αριστερά, είναι εμποτισμένη από την έννοια της οικονομικής ανάπτυξης-μεγέθυνσης (growth-croissance), η οποία ταυτίζεται με την ανάπτυξη (development) ή θεωρείται προϋπόθεση αυτής.

 

Η τελευταία συστημική οικονομική κρίση (2008 -;), που βύθισε στην ύφεση και την αρνητική μεγέθυνση πολλές χώρες, έφερε στο προσκήνιο (από τις λίγες εξαιρέσεις η Ελλάδα της «πράσινης ανάπτυξης») τη συζήτηση γύρω από την «κίνηση» ή «σχολή» της αποανάπτυξης-απομεγέθυνσης (décroissance-degrowth) ως σταδιακή λύση όχι μόνο στο οικολογικό πρόβλημα αλλά και στο οικονομικό και, εν τέλει, στο ανθρωπολογικό. Ωστόσο στη Γαλλία η σχετική συζήτηση είχε ήδη (επαν)εμφανισθεί από το 2001, με πρωτοβουλία του B. Clementin και του V. Cheynet.

 

Δύο πρόσφατα βιβλία αποτελούν σημαντική παρέμβαση στην εντεινόμενη συζήτηση που αποκτά, σε συνθήκες κρίσης, ξεχωριστό ενδιαφέρον. Συγγραφείς τους είναι οι εκφραστές των δύο κύριων –σε αδρές γραμμές–¹ πολιτικοφιλοσοφικών αλλά και στρατηγικών τάσεων της αποανάπτυξης: από τη μιαο συνιδρυτής, το 2004, του περιοδικού Décroissance, μεταρρυθμιστής, ρεπουμπλικανός, οικουμενιστής, κομματοεκλογεντρικός, «ατομικός και συλλογικός» V. Cheynet, και από την άλλη ο ριζοσπάστης, αντισυστημικός, αντικρατιστής, «τοπικιστής», «συλλογικός», Σ. Λατούς (με τίτλους αντίστοιχα: Le choc de la décroissance. Lʼ histoire immédiate, Seuil, 2008 και Το στοίχημα της αποανάπτυξης , Βάνιας/Περάσματα, 2008· σε αυτές τις εκδόσεις γίνονται οι παραπομπές στη συνέχεια του άρθρου),

 

 

Η σημερινή κρίση ως ευκαιρία για τους θιασώτες της αποανάπτυξης

 

 

Πράγματι, πολλοί θιασώτες της αποανάπτυξης θεωρούν ως ευκαιρία την σημερινή κρίση.² «Να μεγαλώσει η κρίση», αναφωνεί ο Σ. Λατούς, επαναλαμβάνοντας τον Fr. Partant. H ανθρωπότητα θα αναγκασθεί, συλλογικά ή και ατομικά, να συνετισθεί και –εύχονται άλλοι– να οδηγηθεί στην αποανάπτυξη. Να την επιλέξει αυτή τη φορά, και όχι να την υποστεί όπως σήμερα. Ούτως ή άλλως (N. Georgescu-Roegen ο οποίος εισήγαγε και τον όρο απομεγέθυνση και την «βιοοικονομία») η μεγέθυνση τελειώνει για λόγους αντικειμενικούς-εντροπιακούς (δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα).

 

Από την άλλη βέβαια η κρίση και, με αφορμή αυτή, μια «παιδαγωγική των καταστροφών», που φαίνεται, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, να υιοθετεί ο Σ. Λατούς (βλ. όμως και σ. 338, βρίσκοντας ανεπιφύλακτα απέναντί του τον Ph. Ariès³ και τον V. Cheynet, σ. 137) οδηγεί τους ανθρώπους σε ατομικιστική ή ακόμα και «φασιστική» αναδίπλωση και απωθεί την πολυτέλεια του οικολογικού προβλήματος –ή νομίζει ότι το επιλύει μέσω της «πράσινης» ανάπτυξης-μεγέθυνσης.

 

Advertisement